Trudny dostęp do zewnętrznego finansowania i brak środków na rozbudowę zespołu to główne bariery w rozwoju ukraińskich start-upów – wynika z badania Polish-Ukrainian Startup Bridge. Ten młody rynek dobrze sobie radzi z wyzwaniami technologicznymi, jest chwalony za talenty i potencjał. Potrzebny jest jednak lepszy marketing, który pozwoli przyciągnąć zainteresowanie zagranicznych inwestorów. Chociaż ukraiński rynek oferuje dogodne warunki rozwoju takich inwestycji, przeszkodą dla nich jest konflikt z Rosją potęgujący obawy związane z inwestowaniem.
Rynek start-upów to na Ukrainie stosunkowo młoda branża. Wśród badanych 158 przedstawicieli start-upów trzy czwarte funkcjonuje na rynku nie dłużej niż trzy lata, zaś ponad 87 proc. krócej niż pięć lat. Takie dane podaje raport „Ukrainian startup ecosystem: Facing the challenges, seizing the opportunities”, który przedstawia kondycję ekosystemu start-upowego u naszych wschodnich sąsiadów. Raport opublikowany został niedawno przez Polish-Ukrainian Startup Bridge, partnera strategicznego Ukraińskiego Funduszu Startupów.
– Ekosystem startupowy to dość nowa gałąź ukraińskiej gospodarki. Sektor IT bardzo dynamicznie rozwija się w ostatnich dwóch latach i w najbliższym czasie ten trend się utrzyma. Ukraińskie startupy są dobrze znane na świecie. Mamy wiele bardzo obiecujących nowych firm, ponad pięć jednorożców, które wnoszą coś zupełnie nowego i mogą zmienić świat – podkreśla w rozmowie z agencją Newseria Biznes Ihor Markevych, przedstawiciel Ukraińskiego Funduszu Startupów, doradca ukraińskiego ministra oświaty i nauki. – Ukraińskie start-upy są znane z potencjału i talentu technicznego ich założycieli. Mają mniejszy potencjał w kwestiach sprzedaży i marketingu w odpowiedniej skali, ale strona techniczna jest doskonała.
Ukraiński rząd wspiera start-upy właśnie za pośrednictwem specjalnego funduszu. To pierwsza inicjatywa szczebla rządowego skupiona na finansowym wsparciu start-upów, działająca od 2019 roku.
– Nie mamy specjalnych państwowych funduszy, akceleratorów, tylko ten jeden niewielki ukraiński fundusz, którego celem jest wspieranie startupów na wczesnym etapie przedzalążkowym i zalążkowym – wyjaśnia doradca ukraińskiego rządu. – Ale nie potrzebujemy żadnego wsparcia państwa, zmian ustawodawczych itp. Zależy nam na tym, żeby nie utrudniano nam działalności, nie nakładano wyższych podatków ani nie ograniczano wydatków akceleratorów czy funduszy venture capital. Jedyne, czego potrzebujemy, to pracować nad tym, by Ukraina stała się wybitnym ośrodkiem technologicznym w Europie. W tym celu musimy promować nasze ramy prawne i start-upy.
Dla 84,2 proc. badanych przedsiębiorstw środki własne są jednym ze źródeł finansowania, a dla 39,2 proc. – źródłem jedynym. Jedna na trzy firmy (31 proc.) korzystała w momencie badania również ze wsparcia UFS. Trudny dostęp do zewnętrznego kapitału jest w opinii prawie 40 proc. badanych głównym problemem o charakterze zewnętrznym ukraińskich start-upów. Nieco ponad 48 proc. jako najczęstszą wewnętrzną barierę w rozwoju wskazało brak środków na rozbudowę zespołu. Na drugim miejscu są z kolei trudności ze sfinansowaniem rozwoju już zatrudnionych pracowników (25,9 proc.). Jak przyznaje Ihor Markevych, utrudniony dostęp do finansowania sprawia, że ukraiński ekosystem start-upowy jest na wstępnym etapie rozwoju.
– Jeśli wiele funduszy z różnych krajów trafi do nas, jeśli będzie wiele akceleratorów, wówczas ekosystem będzie się prężnie rozwijać – mówi przedstawiciel Ukraińskiego Funduszu Startupów. – Nie mamy tak wielu start-upów, jak na przykład Izrael czy USA, ale jest ich ponad 3 tys., co jest całkiem zadowalającą liczbą. Nie mamy wystarczającej liczby funduszy venture capital, akceleratorów, niezbędnej infrastruktury. Teraz chcemy silniej rozwinąć ten ekosystem i zwiększyć liczbę startupów do 5 tys. rocznie. Obecnie ukraiński ekosystem startupów funkcjonuje w odrębny, własny sposób. Nasz ekosystem cechuje niezależność. Nie czekamy na pomoc państwa, rozwijamy się dzięki prywatnym funduszom i spółkom.
Jak podkreśla, Ukraina to świetna lokalizacja dla biznesu i start-upów z całego świata, tym bardziej że rynek nie jest jeszcze tak przepełniony, jak w USA czy Izraelu. Co działa na jego korzyść, nasz wschodni sąsiad oferuje szereg możliwość rozwijania biznesu przy niskich obciążeniach.
– Łatwiej jest rozwijać startupy, jeśli nie trzeba wydawać znacznych sum na pracowników czy oddawać połowy dochodów rządowi w formie podatków. Co więcej, na Ukrainie jest wielu utalentowanych ludzi. Jesteśmy liderem pod względem liczby absolwentów uczelni technicznych. Mogą oni dołączać do zespołów w start-upach, pisać kody, opracowywać produkty od strony technicznej, ale wciąż musimy popracować nad nastawieniem ludzi. Trzeba poprawić kwestie sprzedaży, wykorzystania kanałów marketingu, zmienić sposób tworzenia start-upów, tak aby koncentrowały się nie tylko na tworzonych produktach, ale też na ich odpowiedniej sprzedaży – zauważa doradca ukraińskiego resortu oświaty i nauki.
Jak twierdzi, barierą może być także geopolityka, zwłaszcza napięcia związane z konfliktem z Rosją. Chociaż wpływa to przede wszystkim na nastawienie inwestorów zewnętrznych.
– Ukraińcy w pewien sposób przywykli do wszystkich problemów geopolitycznych nawet teraz, gdy cały świat mówi o możliwej wojnie z Rosją. Jesteśmy przyzwyczajeni do bycia w takiej sytuacji, bo od kilku lat jesteśmy właściwie w stanie wojny z Rosją. Ta kwestia nie wpływa na ukraiński rynek – wyjaśnia Ihor Markevych. – Jest to jednak dość ważne z punktu widzenia inwestorów z państw europejskich, USA, Azji, którzy rozważają zainwestowanie w ukraińskie startupy w obecnych czasach, kiedy nie możemy zapewnić bezpieczeństwa tych inwestycji.
Jak zdradza przedstawiciel funduszu, w związku z tą sytuacją funkcjonuje specyficzny model finansowania: zewnętrzni inwestorzy lokują swoje pieniądze w ukraińskich startupach, ale nie na Ukrainie.
